Όλοι μας και καθένας από εμάς, είτε ερευνητής, είτε εκπαιδευτικός, είτε γονιός έχει συγκεκριμένη αντίληψη για το παιδί στην παιδική ηλικία που επηρεάζει αντίστοιχα και την πρακτική που ακολουθεί. Το παιδί μπορεί για παράδειγμα, να ιδωθεί ως αδύναμος και ανώριμος ενήλικας σε μικρογραφία ή αντίθετα…
…ως ένας ενεργός πολίτης με δικαιώματα, ικανότητες και δεξιότητες. Από την άλλη η Συνθήκη για τα δικαιώματα του παιδιού το 1990 προώθησε την ιδέα ότι τα παιδιά έχουν δικαιώματα. Ειδικότερα, έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους για οποιοδήποτε θέμα τα αφορά και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να τους δίνεται η δυνατότητα να ακούγεται η φωνή τους! Σύμφωνα , λοιπόν, με αυτές τις αντιλήψεις αποκτούν ενδιαφέρον αυτές καθαυτές οι ιδέες των παιδιών, οι προσεγγίσεις τους για τη ζωή, οι επιλογές και οι σχέσεις τους!
Στο πλαίσιο αυτό, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον να ακουστεί η <φωνή> των παιδιών προσχολικής ή μικρότερης ηλικίας. Η φράση ωστόσο κορυφαίου παιδαγωγού για τις <χίλιες γλώσσες των παιδιών> καταδεικνύει ότι τα παιδιά μπορούν να επικοινωνήσουν με τους ενήλικες μέσα από πολυάριθμους δημιουργικούς τρόπους που δε βασίζονται αποκλειστικά στο λόγο, αρκεί οι τελευταίοι να απομακρυνθούν από την ιδέα ότι η ακρόαση εμπεριέχει έναν άνθρωπο που μιλά και έναν άλλον που ακούει…
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
(στην οποία και η ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ πιστεύει…)
Ακρόαση σημαίνει αναγνώριση από τον ενήλικα ότι το παιδί έχει γνώση και άποψη την οποία μπορεί να εκφράσει χωρίς να χρησιμοποιήσει απαραίτητα τον προφορικό λόγο, είτε με την γλώσσα του σώματος, την έκφραση, τις ενέργειες και τη συμπεριφορά του, είτε με τη φωνή του. Με αυτή την έννοια, η ακρόαση δεν είναι μια παθητική διαδικασία, ούτε μια απλή συλλογή πληροφοριών από τα παιδιά σε μια συγκεκριμένη στιγμή, αλλά μια ενεργητική, συνεχής και δυναμική διαδικασία που επιδιώκει τη συνδημιουργία νοήματος!
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ:
Καταρχήν η ακρόαση των παιδιών αναγνωρίζει το δικαίωμά τους να ακούγεται η φωνή τους. Οι απόψεις και οι προτάσεις τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη σε ζητήματα που το αφορούν, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση και τη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Επίσης, τα παιδιά γίνονται ενεργοί συμμέτοχοι στην εκπαιδευτική διαδικασία και τα οφέλη αυτού του είδους της συμμετοχής έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα ως προς τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα παιδιά τον ρόλο τους μέσα στο προσχολικό περιβάλλον.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΣΤΕΙ Η <ΦΩΝΗ >ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ:
Η ακρόαση δεν είναι μια τεχνική και μια διδακτική μεθοδολογία. Είναι ένας τρόπος σκέψης και αντίληψης του εαυτού μας στις σχέσεις μας με τους άλλους και τον κόσμο… Είναι πως ως άνθρωποι θέλουμε να είμαστε στον κόσμο… Είναι πως θέλουμε να είμαστε στον κόσμο… Είναι πως θέλουμε να είναι η κοινωνία μας. Ακούμε όχι μόνο με τα αυτιά μας, αλλά με όλες μας τις αισθήσεις. Επομένως το ζήτημα δεν είναι η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε προκειμένου να ακούσουμε τα παιδιά, αλλά η κουλτούρα που διαμορφώνει τις αντιλήψεις που έχουμε ως ενήλικες για τα παιδιά. Η επιθυμία να ακούσεις και να εμπλέξεις τα παιδιά είναι ζήτημα κουλτούρας. Μ΄ αυτήν την έννοια η σημαντικότερη ερώτηση που πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας είναι: <σαν κουλτούρα, σαν κοινωνία, θέλουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον? θέλουμε να δημιουργούμε δημοκρατικές σχέσεις? Τόσο εμείς ως γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί έχουμε χρέος να μάθουμε να το κάνουμε! Αυτό άλλωστε επιβάλλει και η ίδια η κοινωνία, αν εφόσον θέλουμε οι επόμενες γενιές που θα μεγαλώσουν να φέρουν τη χώρα στη θέση που της αρμόζει!!!
Πηγή: Σύγχρονο Νηπιαγωγείο
ΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΛΟΙΠΟΝ ΘΑ ΕΚΑΝΑΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥΝ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΧΟΥΝ ΜΑΘΕΙ ΝΑ ΤΟ ΑΚΟΥΝ?
Ιδού ένας φανταστικός, αλλά πολύ ρεαλιστικός διάλογος…:
Μ: Γιωργία μου, έλα να βάλεις το πανωφόρι σου. Είναι ώρα να φύγουμε.
Γ:Όχι. Δε θέλω να πάω στο σταθμό.
Μ: Δε θέλεις να πας? Γιατί?
Γ: Γιατί θέλω να μείνω εδώ μαζί σου.
Μ: Το θέλεις στ΄αλήθεια?
Γ: Ναι, θέλω να μείνω σπίτι.
Μ: Αχ, Θεέ μου, καταλαβαίνω πως νιώθεις. Κι εγώ μερικά πρωινά εύχομαι να μπορούσαμε να καθίσουμε οι δυο μας αγκαλιά σε μια πολυθρόνα και να διαβάσουμε βιβλία, αντί να τρέχουμε έξω.
Μ: Αλλά ξέρεις κάτι: Υποσχέθηκα στους συναδέλφους μου στο γραφείο να είμαι εκεί στις εννιά και δεν μπορώ να αθετήσω αυτή τη σημαντική υπόσχεση.
Γ : (κλαίγοντας) Μα γιατί? Είναι άδικο. Δε θέλω να πάω .
Μ. Έλα εδώ Γιωργία μου (την παίρνει στα γόνατά της). Λυπάμαι, γλυκιά μου αλλά, δε γίνεται να μείνουμε σπίτι. Απογοητεύθηκες, έτσι?
Γ: (συγκατανεύοντας) Ναι……..
Μ: Και είσαι λυπημένη, ε….?
Γ: Ναι ….
Μ: Κι εγώ νιώθω λυπημένη(την αφήνει να κλάψει για λίγο συνεχίζοντας να την σφίγγει στην αγκαλιά της). Ξέρω όμως τι θα κάνουμε. Ας σκεφθούμε τι μπορεί να γίνει αύριο, που δε θα πάμε ούτε εγώ στη δουλειά ούτε εσύ στον παιδικό σταθμό. Μπορούμε να περάσουμε μαζί όλη την ήμερα. Σκέφτεσαι κάτι εξαιρετικό που θα ήθελες να κάνουμε αύριο;
Γ: Να φάμε λουκουμάδες και να δούμε κινούμενα σχέδια. Μπορούμε να πάρουμε το ποδήλατό μου στο πάρκο;
Μ: Νομίζω πως ναι .
Γ: Μπορεί να έρθει και ο Πέτρος μαζί μας ;
Μ: Ίσως, αλλά θα πρέπει να ρωτήσουμε τη μαμά του. Τώρα όμως πρέπει να φύγουμε. Εντάξει;
Γ: Εντάξει……….
ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΜΑΘΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ…?
Όταν τα παιδιά έρχονται και ζητούν τη βοήθειά μας, τότε δεν θα πρέπει να προσπαθούμε να τους λύσουμε τη διαφωνία, αλλά να βρούμε μαζί τους τι είναι τώρα σημαντικό να κάνουν και να πουν. Θα πρέπει, λοιπόν, να καθρεφτίσουμε τα συναισθήματα και την έκφραση των παιδιών, ώστε αυτά να βρουν την ευκαιρία να ξανασκεφτούν την κατάσταση.
Δείτε στο παράδειγμα:
Ο Παναγιώτης κλαίει, γιατί ο Βασίλης τον χτύπησε με το τουβλάκι στο κεφάλι. Πάει στη νηπιαγωγό και παραπονιέται. Ρίχνεται στην αγκαλιά της. Ζητάει προστασία και παρηγοριά. Αυτά τα συναισθήματα του παιδιού μπορούν να συνοψιστούν:
ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ: Αυτό πρέπει να σε στεναχώρησε πολύ, αφού πρώτη φορά μου ζητάς να σε παρηγορήσω και θέλεις την προστασία μου.
Π.( κουνώντας το κεφάλι): Ο χαζός ο Βασίλης…, ΔΕ ΘΑ ΞΑΝΑΠΑΙΞΩ ΠΟΤΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ.
ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ: Αυτή τη στιγμή είσαι τόσο θυμωμένος που δε θέλεις ούτε να φανταστείς ότι θα ξαναπαίξεις με το Βασίλη.
Π: Ποτέ, ποτέ πια…., θα προτιμούσα να του δώσω μια….
ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ: Το καταλαβαίνω. Όταν κάποιος με στεναχωρεί, τότε δεν νιώθω μόνο πόνο, αλλά, και θυμό – ένα καθαρό και μεγάλο θυμό. Θέλεις να μου δείξεις πόσο μεγάλος είναι ο θυμός σου;
Ο Παναγιώτης ξεσπάει σ΄ ένα αυτοσαρκαστικό γέλιο. Τρέχει αμέσως σε όλη την αίθουσα και φωνάζει: Τόόόόόόόόόόόόόσο Μεγάλος, μετά αλλάζει κατεύθυνση, πηγαίνει στο χώρο με τις κατασκευές και ξαναπαίζει με τον Βασίλη και τον Γιάννη…
Η κρίση είναι δική σας!
Να θυμάστε βέβαια πάντα ότι για να μάθουμε να ακούμε τα παιδιά μας απαιτεί χρόνο, υπομονή και δουλειά με τον εαυτό μας!!!!
ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ!!!
ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ