Βελτιώνοντας την Βιωματική Επικοινωνιακή Μάθηση (ΒΕΜ) με Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Ανάπτυξης (ΠΠΑ) των Νηπίων 3-5 Ετών!
Δημοσίεση στο περιοδικό ”Σύγχρονο Νηπιαγωγείο” στο τεύχος 107
Μια καινοτομική εφαρμογή σε παιδικό σταθμό και νηπιαγωγείο της Αττικής
Κ.Χρυσαφίδης Ομότιμος Καθηγητής Παιδαγωγικής ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑΕ.
Βαλιάντζα-Αφτιά Δρ. Μηχανικός Περιβάλλοντος και Νηπιαγωγός ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ-Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια.
1.Εισαγωγή
Η Βιωματική Επικοινωνιακή Μάθηση (ΒΕΜ) είναι μία από τις πιό σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, η οποία διδάσκεται συστηματικά στα Ελληνικά ΑΕΙ μόλις τα τελευταία περίπου 10 χρόνια. Το καινοτόμο χαρακτηριστικό της είναι η συμμετοχή του νηπίου στην εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή η έκφραση (ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ) των ενδιαφερόντων και αποριών του με συγκεκριμένους τρόπους, ώστε το πρόγραμμα διδασκαλίας που θα αναπτυχθεί (ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή στα Aγγλικά Project), να απαντά σε αυτές τις απορίες και ενδιαφέροντα, και μάλιστα σε συνεχή βάση (διαρκώς), όσο δηλαδή αυτά εξελλίσσονται και διατυπώνονται κατά την πρόοδο του Σχεδίου Εργασίας. Τα παιδιά σχεδιάζουν μόνα τους με δικές τους ιδέες το τι θέλουν να μάθουν. Ο δάσκαλος είναι απλώς ο καταλύτης και οργανωτής αυτής της διαδικασίας, που με όχημα τα συγκεκριμένα ενδιαφέροντα και απορίες δίνει ευκαιρίες στα παιδιά για γνώση, η οποία κατακτιέται ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ (μέσω δηλαδή των αισθήσεων) αλλά κυρίως με ίδια συμπερασματική διαδικασία,δηλαδή τα παιδιά συμπεραίνουν μόνα τους. Μαθαίνουν δηλαδή να αναπτύσσουν την σκέψη τους, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν. Η ΒΕΜ ως παιδαγωγική μέθοδος θεωρείται η καλύτερη με κριτήριο τις πιό σύγχρονες (της τελευταίας 20-ετίας) θεωρίες και συμπεράσματα ερευνών για την δομή και λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, διότι :
(α) Εστιάζει στην ανάπτυξη της λογικής του παιδιού (χωρίς να παραβλέπει και την συναισθηματική του έκφραση) και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη του προμετωπιαίου φλοιού, που είναι η περιοχή σχεδιασμού και πρόβλεψης, από τα πιό σημαντικά χαρακτηριστικά που
διακρίνουν την ανθρώπινη ευφυία.
(β) Αναπτύσσει με τον πιό αποτελεσματικό τρόπο, το κινητροδοτικό σύστημα του εγκεφάλου (το σύστημα της ανταμοιβής), διότι το παιδί ικανοποιείται (ανταμοίβεται) από την επίλυση των δικών του αποριών και την επίτευξη των δικών του σχεδίων-επιθυμιών μαθαίνοντας ταυτοχρόνως να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα (τον τρόπο να σκέφτεται.)
(γ) Εξασφαλίζει την χαρά της μάθησης, ακριβώς διότι ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού όπως αυτό τις εκφράζει και δεν αποτελεί μάθηση με «επιβολή άνωθεν».
2. Εργαλεία παρακολούθησης της ανάπτυξης των νηπίων 3-5 ετών
Ελάχιστες χώρες διαθέτουν σήμερα εγκεκριμένα από τα Υπουργεία Παιδείας ειδικά εργαλεία (δοκιμές) παρακολούθησης της ανάπτυξης των νηπίων 3-5 ετών. Τα συνήθη εργαλεία που εφαρμόζονται σήμερα (και στην Ελλάδα π.χ. το Α-τεστ) είναι σειρές δοκιμών που αφορούν τα παιδιά στην ηλικία λίγο πριν φοιτήσουν στην Α Δημοτικού.
Μια από τις ελάχιστες αυτές χώρες είναι οι ΗΠΑ, όπου από το 2003 εφαρμόζεαι για την ηλικία 3-5 ετών, το εργαλείο που λέγεται Καταγραφή της Παρατήρησης των Παιδιών (Child Observation Record).
Το εργαλείο αυτό εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στα πλαίσια μεταδιδακτορικής έρευνας (2009-2012) της Δρ. Ευσταθίας Βαλιάντζα-Αφτιά, Μηχανικού Περιβάλλοντος και Νηπιαγωγού του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ). Η μεταδιδακτορική έρευνα πραγματοποιήθηκε με την εποπτεία του καθηγητού της Παιδαγωγικής και Προέδρου τότε του Τμήματος Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) του ΕΚΠΑ κ. Κ. Χρυσαφίδη. Η έρευνα αφορούσε την μέτρηση της επίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών υλικών στο σύνολο της ανάπτυξης των νηπίων ήτοι στους 6 τομείς:δημιουργικότητα, πρωτοβουλία, συναισθηματική λειτουργία-κοινωνικές σχέσεις, γλώσσα, μαθηματικά, κίνηση-μουσική) είχε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα, εγκρίθηκε από το ΤΕΑΠΗ-ΕΚΠΑ, και δημοσιεύτηκε.
Κατά το διάστημμα 2014-2015 το επιστημονικό εργαλείο της παραπάνω αναφερόμενης μεταδιδακτορικής έρευνας, χρησιμοποιήθηκε για να βελτιώσει την ΒΕΜ σε έναν παιδικό σταθμό και νηπιαγωγείο της Αθήνας, όπως περιγράφεται παρακάτω.
Η βελτίωση βασίζεται στο γεγονός ότι, χρησιμοποιείται ένα εργαλείο αξιολόγησης του επιπέδου ανάπτυξης των νηπίων, με συγκεκριμένες προδιαγραφές εκτέλεσης δοκιμών (κατάλληλα δομημένα παιχνιδάκια), καθώς και συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης και κατάταξης των νηπίων στα διάφορα επίπεδα, ανάλογα με τις αντιδράσεις τους στις δοκιμές, ώστε να αποφεύγονται οι υποκειμενικές κρίσεις. Το εργαλείο αυτό εφαρμόζεται από τον ίδιο άνθρωπο (διαφορετικό από την νηπιαγωγό της τάξης), σε όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο, ώστε να είναι απολύτως συγκρίσιμα τα αποτελέσματα.
Αυτά τα αποτελέσματα χρησιμοποιούνται στην συνέχεια για τον προσανατολισμό της διδασκαλίας, αλλά και την εξατομίκευση των προσπαθειών της νηπιαγωγού σε κάθε νήπιο χωριστά ανάλογα με τις ανάγκες του.
3. Η καινοτομία της «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ» στην Πετρούπολη της Αττικής
Η «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ», είναι παιδικός σταθμός και νηπιαγωγείο στην Πετρούπολη της Αττικής με δυναμικό 280 νηπίων σήμερα, ιδιοκτησίας της κ. Αικατερίνης Κουράτορα Ψυχολόγου, που ασκεί την Γενική Διέυθυνση, και Δντριες Παιδαγωγικού έργου τις Νηπιαγωγούς κ.κ. Βεατρίκη Παπανικολάου και Μαρία Γαρυφάλλου στο κάθε ένα από τα δύο διδακτήρια των εγκαταστάσεων του σχολείου αντίστοιχα. Η «Λιλιπούπολη» εφαρμόζει τα τελευταία 13 χρόνια με την καθοδήγηση του Συμβούλου και Ομότιμου Καθηγητού της Παιδαγωγικής κ. Κώστα Χρυσαφίδη την Παιδαγωγικη μέθοδο ΒΕΜ. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται από όλες τις νηπιαγωγούς του σχολείου συνεπικουρούμενες μέχρι σήμερα από τις κ.κ. Βούλα Μανουσαρίδου Νηπιαγωγού και Αγγελική Zαχαριά Παιδοψυχολόγου.
Κατά την σχολική χρονιά 20014-2015, στην επιστημονική ομάδα Συμβούλων Παιδαγωγικής της «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ», προσετέθη η Δρ. Ευσταθία Βαλιάντζα-Αφτιά, η οποία συνέβαλε στην εφαρμογή μιάς νέας καινοτομίαςπρακτικής βελτίωσης της Παιδαγωγικής μεθόδου ΒΕΜ, με εργαλείο ένα Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Ανάπτυξης (ΠΠΑ) των νηπίων 3-5 ετών, όπως ακριβώς το εφήρμοσε στην μεταδιδακτορική της έρευνα (βλέπε παρ. 2 ανωτέρω).
Συγκεκριμένα 40 παιδιά από όλες τις σχολικές μονάδες της «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ» 3-5 ετών, πήραν μέρος στο πρόγραμμα αυτό, το οποίο με κατάλληλα διαμορφωμένα παιχνίδια ή παρατηρήσεις, και συγκεκριμένα κριτήρια όπως αυτά περιγράφονται και εξηγούνται στο σχετικό εγκεκριμένο Αμερικανικό εγχειρίδιο, για 32 συνολικά παραμέτρους όλων των 6 τομέων ανάπτυξης, κατέγραψε το επίπεδο ανάπτυξης των παιδιών, στην αρχή της σχολικής χρονιάς 2014-2015.
Τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν στην συνέχεια ως ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ και ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ για τα νήπια των διαφόρων τάξεων, ώστε να υποστηρίζονται ειδικά οι τομείς ανάπτυξης των νηπίων, όπου διαπιστώθηκε οτι απαιτείται τέτοια υποστήριξη.
Η ηλικία των 3-5 ετών, είναι για όλα τα νήπια (ακόμα και για εκείνα με ειδικά προβλήματα) ηλικία με εξαιρετικές δυνατότητες προόδου της ανάπτυξης, αρκεί να δοθεί η σχετική ευκαιρία και τα κατάλληλα ερεθίσματα από το περιβάλλον (σχολείο, σπίτι, φύση κλπ).
Το ΠΠΑ έδειξε ότι σε όλες σχεδόν τις τάξεις, οι τομείς που απαιτούσαν μεγαλύτερη διδακτική υποστήριξη ήταν οι εξής:
• ΚΙΝΗΣΗ και ΚΙΝΗΣΗ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ
• ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
• ΓΛΩΣΣΑ(Λεξιλόγιο/Σωστή άρθρωση δύσκολων φωνημάτων)
Έτσι συζητήθηκαν οι ανάγκες αυτής της παιδαγωγικής υποστήριξης, στα πλαίσια ειδικού εκπαιδευτικού σεμιναρίου που βρίσκονταν σε διαδικασία πραγματοποίησης όλη την σχολική περίοδο 2014-2015, για όλες τις νηπιαγωγούς του σχολείου, με θέμα «ΝΟΟΠΑΙΔΕΙΑ» και περιεχόμενο την εκπαίδευση στην αξιοποίηση των νέων θεωριών δομής και λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου στην Παιδαγωγική της Προσχολικής Ηλικίας. Σημειωτέον οτι παρόμοιο σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο και για μιά ομάδα 10 γονέων των νηπίων του σχολείου.
4. Με ποιές δράσεις πρακτικά βελτιώθηκε η ΒΕΜ στην «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ» της Πετρούπολης Αττικής (2014-2015);
Οι νηπιαγωγοί της «Λιλιπούπολης», με την καθοδήγηση της Δρ. Ευσταθίας Βαλιάντζα-Αφτιά, εφήρμοσαν η κάθε μία στα πλαίσια του δικού της ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (PROJECT), που «έτρεχε» στην τάξη της εκείνη την περίοδο, την απαιτούμενη ειδική διδακτική ενίσχυση των τομέων που προανεφέρθηκαν στην παράγραφο 3 ανωτέρω, με τρόπους ιδιαίτερα δημιουργικούς.
Αποτυπώνονται παρακάτω χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτών των δράσεων της ενισχυτικής διδασκαλίας:
4.1 Τομέας ΚΙΝΗΣΗΣ και ΚΙΝΗΣΗΣ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ
4.1.1 Τάξη νηπιαγωγείου-Νηπιαγωγός Εριέττα Κουτσαυτάκη
Στα πλαίσια του Σχεδίου Εργασίας με θέμα «Τα Καράβια» τα παιδιά προσομοίωσαν βιωματικά την κίνηση των κυμάτων πηδώντας εμπόδια στην αυλή με τα δύο πόδια. Επίσης επισκέφθηκαν τις αθλητικές εγκαταστάσεις του ΟΑΚΑ και εκεί είχαν την ευκαιρία να αθληθούν με πολλαπλές ασκήσεις ισορροπίας πάνω και μέσα από διαφορετικά στοιχεία εμποδίων που έπρεπε να υπερπηδήσουν διαδοχικά με ένα –ένα ή δυό μαζί πόδια, ενώ η τελευταία δοκιμασία ήταν να κτυπήσουν μία μπάλα με ρακέτα του τένις.Οι ασκήσεις ισορροπίας ασκούν ιδιαίτερα το νευρικό και μυικό σύστημα ολοκλήρου του σώματος, ενώ το παίξιμο του τένις συντονίζει το μάτι και το χέρι σε διαφορετικές κινήσεις το καθένα. Η κατάκτηση αυτής της κίνησης από ένα νήπιο 5 ετών θεωρείται τελικού σταδίου σύμφωνα με το ΠΠΑ.
Πηδώντας εμπόδια «σαν τα κύματα της θάλασσας» και παίζοντας τένις στην αυλή του σχολείου και στο ΟΑΚΑ
4.1.2 Τάξη νηπίων 2,5-3 ετών Νηπιαγωγός Χριστίνα Αντωνάτου
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ο γκαραγκιόζης» τα νήπια κινήθηκαν στην αυλή από την μιά άκρη στην άλλη («από την Παράγκα του Γκαραγκιόζη στο Σεράι») σπρώχνοντας μπάλες διαφορετικών χρωμάτων με τα πόδια τους εναλλάξ (κίνηση ποδοσφαίρου).
Η εναλλαγή αυτή στην κίνηση των ποδιών ωριμάζει το νευρικό και μυικό σύστημα και των δύο ποδιών. Επίσης τα νήπια πήδηξαν και με τα δύο πόδια «προς τα μέσα» και στην συνέχεια «προς τα έξω» από ένα τεντωμένο λάστιχο που κρατούσαν στα πόδια άλλα παιδιά. Η άσκηση αυτή ήταν ταυτόχρονα κίνηση και άσκηση αντίληψης προφορικού λόγου, για έννοιες κατεύθυνσης κίνησης.
Ποδόσφαιρο και σχοινάκι στην αυλή του σχολείου
4.1.3 Τάξη νηπίων 3-4 ετών- Νηπιαγωγός Σοφία Ντακάκη
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Οι μέλισσες» τα νήπια κινήθηκαν με τον «χορό των μελισσών» στην αυλή υπό την καθοδήγηση της «βασίλισας» τους (νηπιαγωγού), που κρατούσε ένα ταμπουρίνο για να τους δίνει ρυθμό και κανόνες κίνησης. Η άσκηση περιελάμβανε 4 ρυθμικές διαφορετικές και διαδοχικές ασκήσεις με τα πόδια καθώς και επανάληψη του μοντέλου αυτών των κινήσεων.
Η κίνηση με ρυθμό αποτελεί έναν από τους καλύτερους τρόπους, όχι απλώς ωρίμανσης του νευρικού συστήματος του σώματος, αλλά και συντονισμού με την ακοή του ρυθμού. Ως αποτέλεσμα στον εγκέφαλο του νηπίου, δημιουργούνται νευρωνικά δίκτυα μνημών ρυθμού και σύνδεσης του ακουστικού με τον σωματοαισθητικό φλοιό του εγκεφάλου, πράγμα πολύ σημαντικό.
Τα «μελισσάκια» με την «βασίλισσα» τους σε κίνηση με ρυθμό.
4.1.4 Τάξη νηπίων 4-5 ετών – Νηπιαγωγός Αννίτα Ντέρας Φλόρες
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ομήρου Οδύσσεια» τα νήπια άσκησαν το σώμα τους «όπως ο Οδυσσέας» για να είναι γερά και δυνατά «στο σώμα και στο μυαλό» όπως εκείνος. Έτσι δεν περιορίστηκαν μόνον στην κίνηση στην αυλή του σχολείου, αλλά αξιοποίησαν προς τούτο και τον χώρο της τάξης. Με κατάλληλη διαρύθμιση των επίπλων δημιούργησαν ένα άδειο πεδίο στο κέντρο και έπαιξαν «κουτσό» με γυμνά πόδια, διαμορφώνοντας τα σχετικά κουτιά του παιχνιδιού με κολλητική ταινία πάνω στο πάτωμα.
Η κίνηση στο ένα πόδι και διαδοχικά το πήδημα με δύο πόδια, αποτελούν από τις καλύτερες ασκήσεις ωρίμανσης του νευρικού συστήματος του συνόλου του σώματος του νηπίου. Ειδικά το ερέθισμα της γυμνής πατούσας από την επαφή με το φυσικό στοιχείο του πατώματος (ξύλο), βοηθά ιδιαίτερα την ανάπτυξη των αισθητηρίων υποδοχέων του δέρματος. Σημειωτέον ότι η πατούσα είναι ένα από τα μέρη του σώματος που μπορεί να αποκτήσει (εφόσον ασκείται) μία από τις μεγαλύτερες πυκνότητες αισθητηριακών υποδοχέων, που αντανακλώνται και στον σωματοαισθητικό φλοιό του εγκεφάλου. Τα άλλα παρόμοια μέρη του σώματος είναι το χέρι και το πρόσωπο.
Η άσκηση ζητήθηκε από την νηπιαγωγό να γίνει και σε απανάληψη από τα παιδιά στο σπίτι τους.
Το σχέδιο εργασίας των νηπίων «Ομήρου Οδύσσεια»
4.1.5 Τάξη νηπίων 4-5 ετών Νηπιαγωγός Σοφία Σύριου/ Τάξη νηπίων 3-4 ετών Νηπιαγωγός Αμάντα Ρούτση
Στα πλαίσια των σχεδίων εργασίας «Τα ποδήλατα» και «Τα Παραμύθια» αντίστοιχα, οι νηπιαγωγοί εφήρμοσαν την ιδέα του «κουτσού τάξης», ώστε να αυξήσουν τον ημερήσιο χρόνο κίνησης των παιδιών, σε σχέση με τον διαθέσιμο χρόνο για την χρήση της αυλής, όπου υπάρχει η δυνατότητα κίνησης εκ των πραγμάτων.
Τα νήπια των 4-5 ετών απήλαυσαν επίσης το περπάτημα στα κουτιά του κουτσού στο πάτωμα, όχι μόνον με τα γυμνά πόδια, αλλά και με τις γυμνές παλάμες, καθότι η νηπιαγωγός τους διευκόλυνε να το κάνουν, κρατώντας τους από τα πόδια!
4.1.6 Τάξη νηπίων 4-5 ετών- Νηπιαγωγός Ιωάννα Μπουφέα
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ο Αέρας», τα νήπια κινήθηκαν στην αυλή του σχολείου ελεύθερα σε μια κυκλική κίνηση επί τόπου, παριστάνοντας τον «ανεμοστρόβιλο» και προσπαθώντας με μια νάυλον σακούλα στο χέρι «να φυλακίσουν έναν αέρα». Ανάλογα με το σε ποιό μέρος της αυλής βρισκόντουσαν (ανατολή, δύση, βορράς, νότος) ονόμαζαν και τον αέρα που «φυλάκισαν» (λεβάντες, ζέφυρος, τραμοντάνα, όστρια).
Η κυκλική επί τόπου κίνηση ασκεί τα νήπια στην ισορροπία (ωρίμανση της παρεγκεφαλίδας του εγκεφάλου), γι αυτό και τα παιχνίδια «γύρω –γύρω όλοι» και κυκλικοί χοροί συνιστώνται για τα νήπια.
Τα παιδιά της ίδιας τάξης υποστηρίχθηκαν και σε μιά ιδιαίτερη δραστηριότητα συμβολισμού της κίνησης μέσα από την ανάγνωση ενός χάρτη. Έφτιαξαν με τουβλάκια τον χάρτη του σχολείου και προσπάθησαν να κινηθούν πάνω σε αυτόν περνώντας σωστά μέσα από διαδρόμους και πόρτες.
Αυτή η άσκηση αναπτύσσει τον συνειρμικό οπτικό φλοιό του εγκεφάλου, συνδέοντας τον με τον σωματοαισθητικό συνειρμικό φλοιό.
Φτιάχνοντας και διαβάζοντας τον χάρτη του σχολείου, και «φυλακίζοντας» ανέμους στην αυλή με κυκλική κίνηση «ανεμοστροβίλου»
4.2 Τομέας ΓΛΩΣΣΑΣ (ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ –ΔΥΣΚΟΛΑ ΦΩΝΗΜΑΤΑ)
Η κατεύθυνση που δόθηκε, όσον αφορά την βελτίωση του λεξιλογίου των νηπίων, ήταν να χρησιμοποιηθεί η λογική της Ελληνικής γλώσσας, δηλαδή η ετυμολογία της, ως αποδεδειγμένα αποτελεσματικό εργαλείο, τόσο για την ανάπτυξη του γενικού συνειρμικού φλοιού του εγκεφάλου (σκέψη για τις έννοιες), όσο και της ειδικής περιοχής έκφρασης του λόγου στον εγκέφαλο (περιοχή Broca) .
4.2.1 Τάξη 4-5 ετών – Νηπιαγωγός Αννίτα Ντέρας Φλόρες
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ομήρου Οδύσσεια», με αφορμή το όνομα του γιού του Οδυσσέα Τηλεμάχου, η νηπιαγωγός εξήγησε το νόημα του ονόματος του (την ετυμολογία του) : Τηλε= μακριά και μάχη = αυτός που πολεμά από μακριά. Τα παιδιά παρακινήθηκαν αμέσως να βρουν λέξεις που να αρχίζουν από τηλε- και βρήκαν μόνα τους λέξεις όπως :
• Τηλε+όραση= αυτό με το οποίο βλέπουμε εικόνες από μακριά
• Τηλέ+φωνο =αυτό που φέρνει την φωνή κάποιου από μακριά
• Τηλε+χειριστήριο = αυτό με το οποίο λειτουργούμε κάτι από μακριά (εδώ διευκρινίστηκε ότι η λέξη τηλεκοντρόλ είναι ξένη με πρώτο συνθετικό Ελληνικό). Επίσης αναφέρθηκε ότι η λέξη computer είναι Αγγλική, ενώ στα Ελληνικά λέμε Υπολογιστής
4.2.2 Τάξη νηπίων 4-5 ετών-Νηπιαγωγός Ιωάννα Μπουφέα
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ο Αέρας» τα νήπια ασκήθηκαν στην λογική και στην έννοια σύνθετων λέξεων, με πρώτο συνθετικό το αερο- ή λέξεις σχετικές με τον αέρα. Έτσι έμαθαν τι θα πουν ακριβώς λέξεις όπως:
• Αερο+πλάνο = αυτό που πλανάται (τριγυρίζει) στον αέρα
• Αερό+στατο= αυτό που στέκεται στον αέρα
• Εις+πνοή= το να φυσήξουμε(πνεύσουμε) αέρα προς τα μέσα (στους πνεύμονες)
• Εκ+πνοή = το να φυσήξουμε (πνεύσουμε) αέρα από μέσα προς τα έξω (από τους πνεύμονες)
Μάθανε επίσης την λέξη δια+δίκτυο η οποία είναι η Ελληνική λέξη για το «ιντερνετ» που είναι Αγγλική και σημαίνει ότι συνδέει μεταξύ τους (δια) διάφορες πηγές και δέκτες πληροφορίας (σημάτων), σχηματίζοντας ένα δίκτυο (δίχτυ, πλέγμα). Το μέσο μεταφοράς αυτών των σημάτων είναι ο αέρας
Αναγνωρίζοντας σύνθετες λέξεις
4.2.3 Τάξη νηπίων 2-3 ετών – Νηπιαγωγός Ρία Νικολάου
Ορισμένα νήπια αυτής της τάξης παρουσίαζαν δυσκολία στην προφορά φωνημάτων όπως : π.χ. Σ, Ρ,Κ
Η νηπιαγωγός ζήτησε από όλα τα νήπια ομαδικά, (χωρίς να ξεχωρίζει τα παιδιά που είχαν την συγκεκριμένη δυσκολία), να παίξουν «ένα παιχνίδι λέξεων», και συγκεκριμένα να πουν λέξεις που άρχιζαν ή τελείωναν με συλλαβές που περιείχαν τέτοια φωνήματα, αλλά για να διευκολυνθεί η προφορά τους, να πούνε πολύ δυνατά την πρώτη ή την τελευταία συλλαβή. Επίσης έδειξε σε όλους που να βάζουνε την γλώσσα τους, για να πούνε αυτή την συλλαβή π.χ.
• ΚΑ-λημέ-Ρα
• Νε-ΡΟ
• Θάλα-ΣΣΑ
4.3 Τομέας ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ
4.3.1 Τάξεις νηπίων 4-5 ετών-Νηπιαγωγοί Σοφία Σύριου / Αννίτα Ντέρας Φλόρες/ Ιωάννα Μπουφέα
Προκειμένου να εμπεδώσουν τα νήπια τα απλά γεωμετρικά σχήματα οπτικά, αλλά και λεκτικά με τα ονόματα τους (τρίγωνο, τετράγωνο, κύκλος, παραλληλόγραμμο) τους δόθηκαν τέτοια σχήματα σε χρωματιστά χαρτάκια κομμένα, και τους ζητήθηκε να σχηματίσουν άλλα που είτε βλέπανε και προσπαθούσανε να σχηματίσουν όμοια, είτε ελεύθερα να «ζωγραφίσουν» στο χαρτί εικόνες, μέρη των οποίων μπορούσαν να αποτελούν τα διάφορα αυτά γεωμετρικά σχήματα. Αυτό ήταν μια άσκηση πύκνωσης νευρωνικών δικτύων μνήμης στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου, αλλά και διασύνδεσης αυτών, τόσο με τον φλοιό των περιοχών του λόγου, όσο και τον γενικό συνειρμικό φλοιό της δικής τους συμπερασματικής σκέψης. Έπρεπε δηλαδή μόνα τους να κρίνουν ποιο σχήμα βοηθάει να γίνει ποια εικόνα.
Οι ασκήσεις αυτές συσχετίσθηκαν εύκολα με τα δύο σχέδια εργασίας των αντιστοίχων τάξεων, δηλαδή «Τα ποδήλατα» και «Ομήρου Οδύσσεια» : Στην πρώτη περίπτωση τα παιδιά έπρεπε να αντιγράψουν «εικόνες που βλέπει κανείς στο περιβάλλον κάνοντας ποδήλατο», ενώ στην δεύτερη να φαντασθούν τα σπίτια και τους ήρωες της Οδύσσειας και να τα σχηματίσουν με τα γεωμετρικά σχήματα.
«Ζωγραφική» με γεωμετρικά σχήματα
Κατασκευάζοντας εικόνες με τα σωστά γεωμετρικά σχήματα
4.3.2 Τάξεις νηπίων 2-3 ετών Νηπιαγωγοί Ρία Νικολάου/Αλεξάνδρα Καμουτσά
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με τίτλο «Τα λαχανικά», η νηπιαγωγός σκόρπισε τουβλάκια διαφόρων χρωμάτων στο πάτωμα και με στεφανάκια διαφορετικών χρωμάτων, πράσινο κίτρινο, κόκκινο «σχημάτισε 3 κήπους για αγγούρια, κίτρινες πιπεριές και ντομάτες αντίστοιχα». Τα νήπια έπρεπε «να φυτέψουν» τα λαχανικά στον σωστό κήπο, εκτελώντας στην ουσία μια μαθηματική άσκηση ταξινόμησης με κριτήριο το ίδιο χρώμα.
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Τα έντομα», τα νήπια έπαιξαν ένα κινητικό παιχνίδι που ήταν επίσης και άσκηση στην μαθηματική έννοια της ταύτισης. Τα μισά παιδιά ντυμένα έντομα με διάφορα χρώματα χορεύανε με μουσική γύρω από λουλούδια με διάφορα χρώματα, που στέκονταν ακίνητα. Όταν σταματούσε η μουσική, τα «έντομα» έπρεπε να βρούν το λουλούδι με το δικό τους χρώμα και να κάνουν ζευγάρια.
«Φυτεύοντας λαχανικά στον σωστό κήπο» / «Έντομα» που ψάχνουν χορεύοντας το λουλούδι με το δικό τους χρώμα
4.3.3 Τάξεις νηπίων 4-5 ετών Νηπιαγωγοί Ιωάννα Μπουφέα/ Σοφία Σύριου
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας με θέμα «Ο Αέρας» τα παιδιά κλήθηκαν να «πετάξουν στον αέρα» μπάλες, στοχεύοντας σε μια μπασκέτα, ενώ από κάτω υπήρχε δίχτυ που μάζευε αυτές που έβρισκαν σωστά τον στόχο. Το κάθε παιδί είχε να ρίξει 5 μπάλες, μετά να μετρήσει τις σωστές βολές προφορικά και να δείξει με καρτέλα τον αριθμό των σωστών βολών που πέτυχε. Αυτό το παιχνίδι εκτός από άσκηση συντονισμού ματιών και χεριών (για τις βολές των μπαλών), ήταν μια σύνθετη μαθηματική άσκηση αρίθμησης προφορικής και αναγνώρισης των γραπτών μαθηματικών συμβόλων. Στην συνέχεια τα παιδιά έκαναν κουτσό στο πάτωμα της τάξης κατά μήκος των γραμμών του αριθμού των επιτυχημένων βολών τους, επαναλαμβάνοντας έτσι την οπτική επαφή με το γραπτό σύμβολο του αριθμού.
Στα πλαίσια του σχεδίου εργασίας «Τα ποδήλατα», τα παιδιά κληθήκαν να σειραθετήσουν χαρτάκια διαφορετικού χρώματος, τόσα όσα αντιστοιχούσαν σε κάθε έναν αριθμό από το 1 έως το 5, που είχαν μπροστά τους γραμμένο σε καρτέλα.
Μετρώντας τις σωστές βολές στην μπασκέτα Σειραθετώντας τόσα χαρτάκια όσα ο αριθμός
5. Επίλογος
Οι νηπιαγωγοί της «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ» ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό και φαντασία στις υποδείξεις της Συμβούλου Παιδαγωγικού έργου Δρ. Ευσταθίας Βαλιάντζα-Αφτιά, όχι μόνον από επαγγελματική συνέπεια ως όφειλαν, αλλά και από το γεγονός ότι χάρις τόσο στο Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Ανάπτυξης (ΠΠΑ) των νηπίων, όσο και στο σεμινάριο για τις νηπιαγωγούς που πραγματοποιήθηκαν αμφότερα από την ίδια Σύμβουλο την χρονιά 2014-2015, διέθεταν πρόσθετα εργαλεία αξιολόγησης και βελτιστοποίησης της εκπαιδευτικής τους εργασίας.Το σεμινάριο των νηπιαγωγών αφορούσε τις πιό πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις για την δομή και λειτουργία του εγκεφάλου και την εφαρμογή τους στην Παιδαγωγική.
Η καινοτομία αυτή θα συνεχισθεί ως εφαρμογή και την ερχόμενη σχολική χρονιά, όπως επίσης και τα αντίστοιχα σχετικά σεμινάρια για γονείς.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ πατήστε εδώ.
Για περισσότερο εποπτικό υλικό επισκεφθείτε τη σελίδα της ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗΣ στο twitter πατώντας εδώ.